Pierwszy urlop dla poratowania zdrowia nauczyciela

Zgodnie z art. 73 ust. 1 i ust. 1a KN nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia:

1)w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia:

a)choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub

b)choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę, lub

2) na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową

– w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku. Oznacza to, że aby skorzystać z urlopu na poratowanie zdrowia trzeba odbyć badania lekarskie u lekarza medycyny pracy. 

Jeżeli do wniosku urlopowego nie dołączono skierowania do sanatorium, to znaczy, że nauczyciel domaga się urlopu zdrowotnego w celu leczenia choroby związanej – ogólnie rzecz ujmując – z pracą. Dyrektor nie ma kompetencji, aby samodzielnie stwierdzić istnienie takiej choroby, dlatego powinien w takim przypadku skierować nauczyciela na badania lekarskie do lekarza medycyny pracy z jednostki, z którą szkoła ma podpisaną umowę. Chodzi o tę samą jednostkę, w której wykonywane są badania profilaktyczne pracowników szkoły czy przedszkola.

Jeżeli natomiast do wniosku urlopowego dołączono skierowanie do sanatorium, wówczas dyrektor nie kieruje już nauczyciela na badania kontrolne. Zamiast tego powinien sprawdzić, czy skierowanie jest potwierdzone przez właściwy oddział NFZ.

Okres 7-letniej pracy w szkole, o którym mowa wyżej, uważa się za nieprzerwany, jeżeli nauczyciel podjął zatrudnienie w szkole nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy w tej samej lub innej szkole.

Do okresu 7-letniej pracy w szkole wlicza się okresy czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niż wypoczynkowy, trwające łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku okresu niezdolności do pracy i urlopu trwających dłużej niż 6 miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten okres (art. 73 ust. 3 KN). Okres 7-letniej pracy w szkole, uzasadniający prawo do urlopu, powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia. Wymóg 7-letniego okresu pracy w szkole dotyczy udzielenia pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia (art. 73 ust. 4 KN).

Nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne (art. 73 ust. 2 KN). 

Aby ustalić datę, od której nauczyciel będzie mógł wnioskować o pierwszy urlop dla poratowania zdrowia, należy od aktualnego stażu pracy odjąć okresy niezdolności do pracy wskutek choroby i okresy urlopów innych niż wypoczynkowy (np. bezpłatny, macierzyński, rodzicielski itd.) dłuższe niż 6 miesięcy, a następnie o brakującą liczbę lat, miesięcy i dni wydłużyć okres zatrudnienia wymagany do nabycia prawa do pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia.

Prześledźmy to na przykładzie.

Na urlop dla poratowania zdrowia można iść w każdym czasie nie ma bowiem wymogu by zaczynał się np. z początkiem roku szkolnego a kończył przed wakacjami. Trzeba jednak pamiętać że o potrzebie udzielenia tego urlopu decyduje lekarz medycyny pracy, który wystawia nauczycielowi odpowiednie skierowanie bądź orzeczenie. Pracodawca na podstawie tego dokumentu sprawdza czy może udzielić urlopu dla poratowania zdrowia tzn. czy nauczyciel spełnia przesłanki by z niego skorzystać. Dyrektor nie ingeruje natomiast w samą datę urlopu. Nie należy się obawiać utraty urlopu wypoczynkowego na skutek korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia w czasie, gdy miał zaplanowany urlopu. Zgodnie bowiem z art. 66a ust. 1 ustawy - Kodeks pracy jeżeli nauczyciel szkoły nieferyjnej nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu:

1. czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, 
2. odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
3. powołania na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe albo stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, na czas do 3 miesięcy,
4. urlopu macierzyńskiego,
5. urlopu dla poratowania zdrowia - urlop wypoczynkowy ulega przesunięciu na termin późniejszy.

Natomiast część urlopu wypoczynkowego niewykorzystaną z powodu:

1. czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
2. odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
3. odbywania ćwiczeń wojskowych lub przeszkolenia wojskowego albo pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, przez czas do 3 miesięcy,
4. urlopu macierzyńskiego,
5. urlopu dla poratowania zdrowia - udziela się w terminie późniejszym.

Powyższe stosuje się odpowiednio do dyrektora i wicedyrektora szkoły oraz nauczyciela pełniącego inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczyciela, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze. Urlop wypoczynkowy kadry kierowniczej przedszkoli oblicza i rozlicza się na tych samych zasadach co urlop nauczycieli placówek nieferyjnych. 

Urlop dla poratowania zdrowia jest płatny, ale nauczyciel nie otrzymuje na nim 100% wynagrodzenia należnego za jak za okres pracy. W okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatku wiejskiego (art. 73 ust. 5 KN).

Co ważne, gdy urlop dla poratowania zdrowia przypadnie na okres zaplanowanego urlopu wypoczynkowego to i tak nie zmienią się zasady odpłatności za ten czas. Oznacza to, że za okres urlopu zdrowotnego pokrywającego się z urlopem wypoczynkowym nauczyciel nie otrzyma tzw. średniej feryjnej z godzin ponadwymiarowych i godzin doraźnych zastępstw.