Nowe kwalifikacje nauczycieli od 28 sierpnia 2025 r. – przewodnik dla szkół i przedszkoli

Od 28 sierpnia 2025 r. obowiązuje nowelizacja rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z 14 września 2023 r. w sprawie kwalifikacji nauczycieli. Choć formalnie weszła ona w życie pod koniec wakacji, w praktyce dotyczyć będzie głównie nauczycieli zatrudnianych od 1 września 2025 r.

Jedną z kluczowych zmian jest nowe brzmienie definicji „przepisy obowiązujące przed dniem 3 sierpnia 2019 r.”. Aktualne rozporządzenie z 2023 r. powstało w związku ze zmianami w sposobie kształcenia nauczycieli, wprowadzonymi rozporządzeniem z 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do zawodu nauczyciela. Zmiana definicji ma na celu uporządkowanie odniesień do „starych” standardów – obowiązujących przed wejściem w życie standardów z 2019 r. – co jest istotne przy ocenie, jakie kwalifikacje można uznać za spełnione według dotychczasowych przepisów.

Nowelizacja precyzyjnie wskazuje, do kogo stosuje się nowe zasady:

• do nauczycieli, którzy rozpoczęli kształcenie po 3 sierpnia 2019 r., a więc według nowych standardów,
• oraz do tych, którzy przygotowanie do zawodu zdobyli przed 3 sierpnia 2019 r., w tym również przed 2003 r., kiedy nie obowiązywały jeszcze formalne standardy kształcenia nauczycieli.

Problem w dotychczasowych regulacjach wynikał z tego, że definicja „przepisów obowiązujących przed dniem 3 sierpnia 2019 r.” odwoływała się wyłącznie do trzech rozporządzeń (z lat 2003, 2004 i 2012). W efekcie poza zakresem przepisów o kwalifikacjach pozostawali nauczyciele, którzy przygotowanie do zawodu uzyskali jeszcze przed 2003 r.

Cel nowelizacji jest dwojaki:

1. Zachowanie wszystkich nabytych dotychczas kwalifikacji – niezależnie od momentu ukończenia kształcenia.
2. Wprowadzenie przejrzystego podziału zasad weryfikacji kwalifikacji:

a)      dla osób, które rozpoczęły studia lub studia podyplomowe po 3.08.2019 r. – obowiązują wymagania z nowych standardów,

b)      dla osób, które ukończyły kształcenie przed tą datą – stosuje się wymagania analogiczne do dotychczasowych, obejmujące także absolwentów sprzed 2003 r.

Dla dyrektorów oznacza to ułatwienie w weryfikacji kwalifikacji w placówkach, gdzie pracują nauczyciele z różnych „roczników” kształcenia, a także wyeliminowanie luki dotyczącej osób z najstarszym przygotowaniem zawodowym. Dla nauczycieli to gwarancja ciągłości uznawania ich kwalifikacji, niezależnie od tego, kiedy rozpoczęli lub ukończyli studia.

Od 28 sierpnia 2025 r. zmienił się sposób określania, kto jest uznawany za absolwenta przygotowanego do zawodu zgodnie z nowym standardem kształcenia nauczycieli. Za taką osobę będzie uznany nauczyciel, który:

• ukończył studia I stopnia prowadzone według nowego standardu lub według przepisów sprzed 3 sierpnia 2019 r., oraz
• ukończył studia II stopnia po 3 sierpnia 2019 r., czyli już w systemie nowego standardu.

Co istotne, rozporządzenie z 25 lipca 2019 r. nie wprowadza barier dla absolwentów „starego” I stopnia w podejmowaniu studiów II stopnia według nowych zasad. Byłoby to bowiem uznane za działanie dyskryminujące. W standardzie (załącznik nr 1, ust. 1.4) wskazano wyraźnie, że przygotowanie do zawodu może obejmować oba stopnie studiów, jeśli efekty kształcenia odpowiadają podstawie programowej nauczanego przedmiotu lub zajęć.

W praktyce oznacza to, że tzw. „mieszana ścieżka” – I stopień przed 3.08.2019 r. i II stopień po tej dacie – będzie traktowana jako spełniająca wymogi nowego standardu.

Z przepisów ogólnych o kwalifikacjach usunięto odniesienie do placówek oświatowo-wychowawczych. Powód? Kwalifikacje dla tego typu jednostek będą opisane w odrębnym paragrafie (§ 24), co pozwoli uniknąć niejasności przy rekrutacji.

W związku z wprowadzeniem od roku szkolnego 2025/2026 nowego przedmiotu „edukacja zdrowotna” do szkół podstawowych i ponadpodstawowych, rozporządzenie uzupełniono o szczegółowe przepisy dotyczące kwalifikacji osób prowadzących te zajęcia. Zostaną one wskazane w nowych paragrafach (§ 3a i § 39a).

Nowelizacja obejmuje również przepisy regulujące, kto może uczyć plastyki i muzyki. Modyfikacje te mają na celu dopasowanie wymagań do aktualnych programów kształcenia oraz potrzeb szkół.

Nowelizacja rozporządzenia wprowadza istotne rozgraniczenie w § 4 ust. 1. Z ogólnych zasad wyłączono:

• nauczycieli przedszkoli specjalnych,
• nauczycieli oddziałów specjalnych w przedszkolach ogólnodostępnych.

Dla tych grup kwalifikacje są teraz opisane w odrębnych przepisach – § 16, § 18, § 19 i § 21. Dzięki temu wymagania będą precyzyjniej dopasowane do specyfiki pracy w przedszkolach i oddziałach specjalnych.

Z § 4 ust. 3 usuwa się zapis przyznający kwalifikacje do pracy w przedszkolach absolwentom studiów II stopnia (według nowego standardu) na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna. Powód jest prosty – takie magisterium było dostępne wyłącznie dla osób, które wcześniej ukończyły studia licencjackie PPiW, a więc już posiadały wymagane kwalifikacje na mocy § 4 ust. 4 lit. a.

W praktyce te studia pełniły funkcję doskonalącą, a nie kwalifikacyjną, dlatego brak przepisów przejściowych nie rodzi negatywnych skutków.

Nowelizacja przywraca zasadę znaną jeszcze z rozporządzenia z 2017 r., zgodnie z którą prawo do nauczania języka obcego zachowują absolwenci studiów I stopnia ukończonych przed 3 sierpnia 2019 r.:

• na specjalności danego języka obcego,
• w zakresie lingwistyki stosowanej obejmującej dany język obcy,
• pod warunkiem posiadania przygotowania pedagogicznego.

Co istotne, wprost zaznaczono, że weryfikacja obejmuje wszystkie dawne formy kształcenia stosowane w szkołach wyższych, także w uczelniach zawodowych. Oznacza to, że nie tylko nazwa kierunku, ale również ukończona specjalność językowa sprzed 2019 r. jest wystarczająca do zachowania kwalifikacji.

Podczas sprawdzania dokumentów nauczyciela języka obcego trzeba pamiętać, że specjalność ukończona w starym systemie – przy jednoczesnym przygotowaniu pedagogicznym – nadal daje pełne prawo do prowadzenia zajęć.

Zmiany otwierają drogę do nauczania języka kaszubskiego również dla osób, które ukończyły studia I stopnia, niezależnie od roku rozpoczęcia i zakończenia nauki. Tym samym zrównano pod tym względem absolwentów studiów licencjackich i magisterskich.

Nowe brzmienie przepisów potwierdza, że kwalifikacje do pracy z dziećmi z określonym rodzajem niepełnosprawności mają również osoby, które ukończyły studia zgodnie z przepisami sprzed 3 sierpnia 2019 r. – pod warunkiem, że profil kierunku lub specjalności odpowiada typowi niepełnosprawności uczniów.

Można bezpiecznie zatrudniać nauczycieli z dyplomami uzyskanymi w starym systemie, jeśli ich wykształcenie jest adekwatne do potrzeb edukacyjnych danej grupy.

Nowelizacja przepisów o kwalifikacjach nauczycieli wprowadza istotne ułatwienia w dostępie do zawodu pedagoga specjalnego. Obecne wymagania pozostają w mocy, ale zostają rozszerzone o dodatkowe ścieżki dojścia do tego stanowiska.

Do 27 sierpnia 2025 r. kwalifikacje do zajmowania stanowiska pedagoga specjalnego mają m.in.:

• absolwenci jednolitych studiów magisterskich na kierunku pedagogika specjalna (dowolna specjalność) z przygotowaniem pedagogicznym,
• osoby po studiach I i II stopnia w resocjalizacji, logopedii, terapii pedagogicznej czy wczesnym wspomaganiu rozwoju (zgodnie z nowym standardem) z przygotowaniem pedagogicznym,
• logopedzi po jednolitych studiach magisterskich z przygotowaniem pedagogicznym,
• absolwenci studiów II stopnia z pedagogiki specjalnej (wg przepisów o studiach) z przygotowaniem pedagogicznym,
• osoby, które ukończyły studia sprzed 3 sierpnia 2019 r. w zakresie pedagogiki specjalnej lub pedagogiki (z dodatkowymi studiami podyplomowymi, zakładem kształcenia nauczycieli w specjalności pedagogika specjalna lub kursem kwalifikacyjnym).

Od 28 sierpnia 2025 r. kwalifikacje zyskają również osoby, które:

• ukończyły studia I i II stopnia lub jednolite studia magisterskie na dowolnym kierunku (już nie tylko „z kształceniem w zakresie pedagogiki”),
• posiadają przygotowanie pedagogiczne,
• odbyły studia podyplomowe z edukacji włączającej zgodne z nowym standardem.

Dzięki temu poszerza się pula kandydatów, co ułatwi dyrektorom obsadę stanowisk pedagoga specjalnego.

Podobne ułatwienie dotyczy osób, które przed 3 sierpnia 2019 r. ukończyły studia I i II stopnia lub jednolite magisterskie na dowolnym kierunku. Warunkiem będzie:

• przygotowanie pedagogiczne,
• ukończenie studiów podyplomowych z pedagogiki specjalnej lub edukacji włączającej,
• ewentualnie zaliczenie zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności pedagogika specjalna lub kursu kwalifikacyjnego z pedagogiki specjalnej.

Na stałe wprowadzono możliwość, by pedagogiem specjalnym była osoba, która:

• ma kwalifikacje do nauczania przedmiotu ogólnokształcącego, prowadzenia zajęć w szkołach/placówkach z § 3 ust. 1 pkt 2 i ust. 2, lub do pracy w przedszkolu lub edukacji wczesnoszkolnej,
• oraz ukończyła studia podyplomowe z pedagogiki specjalnej, zakład kształcenia nauczycieli (specjalność pedagogika specjalna) lub kurs kwalifikacyjny z pedagogiki specjalnej.

Dotychczas rozwiązanie to obowiązywało jedynie do 31 sierpnia 2026 r. (§ 40). Po zmianie przepisów staje się stałym elementem systemu, a § 40 zostaje uchylony.

Od 28 sierpnia 2025 r. obowiązują prostsze zasady ustalania kwalifikacji psychologów w oświacie. Z przepisów zniknie szczegółowy, zawężający opis zakresu kształcenia na kierunku psychologia. Wystarczy ukończenie studiów I i II stopnia lub jednolitych studiów magisterskich na kierunku psychologia oraz przygotowanie pedagogiczne – bez wymogu określonej specjalności.

Absolwent psychologii z przygotowaniem pedagogicznym będzie mógł prowadzić zajęcia:

1. w przedszkolach, szkołach i innych placówkach oświatowych,
2. w poradniach psychologiczno-pedagogicznych,
3. zgodnie z obowiązującymi regulacjami o pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zakresem zadań nauczycieli specjalistów.

• Usunięcie dodatkowych doprecyzowań z § 29 pkt 1 oznacza, że kwalifikacje określa wyłącznie standard kształcenia z 2019 r., a nie szczegółowy opis kierunku.
• To ułatwia weryfikację dokumentów – wystarczy dyplom psychologii i potwierdzone przygotowanie pedagogiczne.
• Znika ryzyko odrzucenia kandydata z powodu braku „właściwej” specjalności wpisanej w dyplomie.

Doprecyzowano, że kwalifikacje terapeuty pedagogicznego obejmują wszystkie formy studiów dostępne przed 3 sierpnia 2019 r., w tym jednolite magisterskie. Dzięki temu nie ma wątpliwości co do uprawnień nauczycieli kształconych według starszych standardów.

Z przepisów wykreślono błędne odniesienie do § 22 ust. 4, które mogło sugerować, że wychowawcy w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych (MOW) dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną mogą prowadzić rewalidację dla wszystkich rodzajów niepełnosprawności. Zmiana ma wyeliminować błędne interpretacje zakresu kwalifikacji.

Nowelizacja dodaje nauczyciela psychologa do katalogu osób mogących prowadzić zajęcia w ramach wczesnego wspomagania rozwoju (WWR). To odzwierciedlenie praktyki i zapisów rozporządzenia o organizacji WWR, gdzie psycholog jest stałym członkiem zespołu.

Od 28 sierpnia 2025 r. więcej nauczycieli może pełnić funkcję współorganizującego kształcenie w klasach integracyjnych i ogólnodostępnych, w których uczą się uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wystarczy ukończenie studiów podyplomowych lub kursu kwalifikacyjnego w dowolnym zakresie pedagogiki specjalnej.

Do dotychczasowego wykazu dodano:

• nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych,
• nauczycieli bibliotekarzy,
• nauczycieli języków obcych nowożytnych.

Dzięki temu dyrektorzy zyskają większą elastyczność w kompletowaniu zespołów wspierających proces kształcenia specjalnego – zgodnie z przepisami rozporządzenia z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie organizowania kształcenia specjalnego.

Do tej pory dyrektorzy często mieli trudności w obsadzeniu roli nauczyciela współorganizującego, szczególnie w szkołach i przedszkolach ogólnodostępnych. Nowelizacja umożliwia wykorzystanie potencjału nauczycieli z różnych obszarów – po odpowiednim przygotowaniu w zakresie pedagogiki specjalnej.

Praktyczne wskazówki dla dyrektorów:

• Planuj szkolenia: warto zachęcać nauczycieli zawodu, bibliotekarzy i językowców do podjęcia studiów podyplomowych lub kursu z pedagogiki specjalnej – po ich ukończeniu będą mogli wspierać kształcenie specjalne.
• Optymalizuj kadrę: przydzielaj współorganizujących tak, by ich kompetencje odpowiadały profilowi potrzeb uczniów.
• Korzystaj z elastyczności przepisów: nowe regulacje ułatwią zabezpieczenie wymaganego wsparcia bez nadmiernych formalnych ograniczeń.