Nowe wymagania kwalifikacyjne dla nauczycieli już od 28 sierpnia 2025 r. 

Nowelizacja zmianie definicję pojęcia „przepisy obowiązujące przed dniem 3 sierpnia 2019 r.” Rozporządzenie w sprawie kwalifikacji z 2023 r. było wydane w związku ze zmianami sposobu kształcenia nauczycieli wprowadzonymi rozporządzeniem z 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do zawodu nauczyciela.

Zmiany te określają, jak stosuje się przepisy o kwalifikacjach w odniesieniu do osób kształconych przed 3.08.2019 r. i po tej dacie. Zmiana definicji to porządkowanie odniesień do „starych” standardów kształcenia nauczycieli (zanim weszły standardy z 2019 r.), co ma znaczenie przy ocenie, jakie kwalifikacje uznaje się za spełnione według dotychczasowego prawa.

Kogo to dotyczą zmiany:

• Nauczycieli kształcących się po 3 sierpnia 2019 r. (wg nowych standardów kształcenia).
• Nauczycieli przygotowanych do zawodu przed 3 sierpnia 2019 r. – w tym także tych, którzy uzyskali przygotowanie przed 2003 r. (gdy nie obowiązywały jeszcze „standardy kształcenia nauczycieli”).

Na czym polega problem w obecnym rozporządzeniu:

• Definicja „przepisów obowiązujących przed dniem 3 sierpnia 2019 r.” odsyła dziś tylko do trzech rozporządzeń (2003, 2004, 2012).
• Skutek: poza zakresem przepisów o kwalifikacjach pozostają nauczyciele, którzy uzyskali przygotowanie do zawodu przed 2003 r.

Cel zmian:

1)       Zachowanie nabytych dotychczas kwalifikacji niezależnie od momentu zdobycia przygotowania do zawodu.

2)       Uporządkowanie wymagań według dwóch jasnych zasad:

a)      Nowe wymagania – dla osób, które rozpoczęły studia/studia podyplomowe po 3.08.2019 r. (zgodnie z nowymi standardami).

b)      Wymagania analogiczne do dotychczasowych – dla osób przygotowanych do zawodu przed 3.08.2019 r.

Dlaczego to ważne dla dyrektora:

• Ułatwi weryfikację kwalifikacji w zespołach, gdzie są nauczyciele z różnych „roczników” przygotowania do zawodu.
• Znika „luka” dotycząca osób z przygotowaniem sprzed 2003 r. – będą również objęte przepisami o kwalifikacjach.

Co to oznacza dla nauczyciela:

• Nowelizacja zakłada poszanowanie ciągłości kwalifikacji – niezależnie od tego, kiedy zdobyto przygotowanie do zawodu.
• Sposób oceny kwalifikacji będzie oparty na dacie rozpoczęcia kształcenia:
  – po 3.08.2019 r. – według nowych standardów,
  – przed 3.08.2019 r. – według wymagań analogicznych do dotychczasowych, z uwzględnieniem także osób z przygotowaniem sprzed 2003 r.

Rozporządzenie określa definicję osoby, która ukończyła studia I i II stopnia zgodnie z nowym standardem kształcenia. Za taką osobę uzna się kogoś, kto:

• ukończył studia I stopnia prowadzone zgodnie z nowym standardem albo według przepisów sprzed 3.08.2019 r., i
• ukończył studia II stopnia prowadzone po 3.08.2019 r. (czyli już wg nowego standardu).

Ważne! Rozporządzenie z 25.07.2019 r. nie zamyka drogi na II stopień osobom po „starym” I stopniu; zablokowanie takiej ścieżki byłoby dyskryminujące. Standard (załącznik nr 1, ust. 1.4) przewiduje przygotowanie do zawodu na I + II stopniu w oparciu o efekty uczenia się zgodne z podstawą programową danego przedmiotu/zajęć.

Co to oznacza w praktyce?
„Mieszana” ścieżka (I stopień przed 3.08.2019 r. + II stopień po tej dacie) będzie traktowana jak spełniająca nowy standard.

Ze zdania o kwalifikacjach usuwa się sformułowanie „placówkach oświatowo-wychowawczych”, bo kwalifikacje dla tych placówek będą uregulowane odrębnie.

W związku ze zmianą podstawy programowej i wprowadzeniem od roku szkolnego 2025/2026 przedmiotu „edukacja zdrowotna” do szkół podstawowych i ponadpodstawowych dodano przepisy, które określą kwalifikacje nauczycieli do nauczania tego przedmiotu.

Szybkie wskazówki dla dyrektora:

• Weryfikacja kwalifikacji: przy rekrutacji/kadrach zwracaj uwagę na „mieszane” ścieżki (I stopień sprzed 3.08.2019 r. + II stopień po tej dacie) – projekt jasno je uznaje jako zgodne z nowym standardem.
• Placówki oświatowo-wychowawcze: sprawdzaj kwalifikacje według § 24 (a nie ogólnych przepisów).
• Plan lekcji 2025/2026: przygotuj się na „edukację zdrowotną” (zamiast WDŻ) i na nowe paragrafy z kwalifikacjami dla prowadzących ten przedmiot.

Szybkie wskazówki dla nauczyciela:

• Jeśli masz I stopień sprzed 3.08.2019 r., a II stopień już po tej dacie – Twoja ścieżka będzie uznana jako zgodna z nowym standardem.
• Zmiana WDŻ → edukacja zdrowotna: kwalifikacje do nauczania tego przedmiotu będą opisane w § 3a i § 39a.

Z ogólnych zasad w § 4 ust. 1 wyłączono nauczycieli:

• przedszkoli specjalnych oraz
• oddziałów specjalnych w przedszkolach ogólnodostępnych.

Ich kwalifikacje są określone oddzielnie – w § 16, § 18, § 19 i § 21 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji.

Uchylenie § 4 pkt 3: przepis o kwalifikacjach dla osób po studiach II stopnia (nowy standard) na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna zostaje usunięty. Powód: takie magisterskie były dostępne wyłącznie dla absolwentów licencjackich PPiW (przygotowujących do zawodu nauczyciela przedszkola i klas I–III) do końca cyklu rozpoczętego przed 1.10.2022 r., a więc dla osób, które – zgodnie z § 4 ust. 4 lit. a – już miały kwalifikacje.

Wniosek: te magisterskie miały charakter doskonalący, nie kwalifikacyjny – nie ma potrzeby przepisów przejściowych.

Zajęcia w przedszkolu z grupami do 5 lat mogą prowadzić także osoby z innymi niż wychowanie przedszkolne kwalifikacjami, jeżeli mają kompetencje do pracy z małymi dziećmi, tj. kwalifikacje w zakresie:

1)       pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej, lub

2)       wybranych specjalności pedagogiki specjalnej:

• edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością słuchową (surdopedagogika),
• edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością wzrokową (tyflopedagogika),
• edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną,
• pedagogika leczniczo-terapeutyczna,
• edukacja i terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu,
• edukacja włączająca,
• logopedia,
• pedagogika korekcyjna (terapia pedagogiczna),
• wczesne wspomaganie rozwoju dziecka.

Obsada oddziałów 3–5-latków może być elastyczniej planowana – poza nauczycielami wychowania przedszkolnego dopuszczone są wyżej wymienione specjalności.

Nauczyciele PPiW sprzed 1.10.2022 r. nie tracą nic – ich magisterskie ścieżki były doskonaleniem, a kwalifikacje mieli już po licencjacie zgodnie z dotychczasowymi przepisami.

Specjaliści przedszkoli/oddziałów specjalnych sprawdzają kwalifikacje w dedykowanych paragrafach (§ 16, § 18, § 19, § 21), a nie w § 4 ust. 1.

Do przepisów wraca rozwiązanie znane z rozporządzenia z 2017 r.: kwalifikacje do nauczania języka obcego mają także absolwenci studiów pierwszego stopnia sprzed 3.08.2019 r.:

1. w specjalności danego języka obcego lub
2. lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego,
3. z przygotowaniem pedagogicznym.

Istotny doprecyzowujący element: uwzględniono wszystkie formy kształcenia funkcjonujące wcześniej w uczelniach (w tym uczelniach zawodowych) – nie tylko „kierunek”, ale także „specjalność”. Cel: potwierdzić, że nabyte kwalifikacje są zachowane, niezależnie od tego, kiedy i w jakim trybie zostały uzyskane.

Nowe przepisy umożliwiają uzyskanie kwalifikacji do nauczania kaszubskiego po studiach pierwszego stopnia, niezależnie od tego, kiedy były realizowane.

Zgodnie z nowelizacją kwalifikacje ma także osoba, która ukończyła studia prowadzone zgodnie z przepisami obowiązującymi przed 3.08.2019 r. – w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów. Oznacza to, że można uznawać dawne kierunki/specjalności (sprzed nowego standardu) jako dające kwalifikacje na tych stanowiskach, jeśli odpowiadają profilowi niepełnosprawności.

Stan do 31.08.2025 r.:  

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska pedagoga specjalnego dają m.in.:

• jednolite studia magisterskie wg nowego standardu na pedagogice specjalnej (dowolny zakres) + przygotowanie pedagogiczne;
• studia (I+II stopnia) wg nowego standardu w resocjalizacji, logopedii, terapii pedagogicznej, wczesnym wspomaganiu rozwoju + przygotowanie pedagogiczne;
• logopedia (jednolite) + przygotowanie;
• studia II stopnia na pedagogice specjalnej (wg przepisów o studiach) + przygotowanie;
• studia sprzed 3.08.2019 r. w pedagogice specjalnej + przygotowanie;
• studia sprzed 3.08.2019 r. w pedagogice + przygotowanie + podyplomówka w pedagogice specjalnej/edukacji włączającej lub zakład kształcenia nauczycieli (spec. pedagogika specjalna) lub kurs kwalifikacyjny z pedagogiki specjalnej.

Najważniejsze nowości od 28.08.2025 r.

Kwalifikacje uzyskają również osoby, które:

• ukończyły studia I i II stopnia lub jednolite wg nowego standardu na dowolnym kierunku (już nie tylko „na kierunku, na którym jest prowadzone kształcenie w zakresie pedagogiki”),
• mają przygotowanie pedagogiczne,
• i ukończyły studia podyplomowe w edukacji włączającej (wg nowego standardu).

Co to oznacza dla dyrektora? Poszerza się krąg kandydatów – łatwiej obsadzić stanowisko pedagoga specjalnego.

Efekt: Uelastycznienie ścieżek dla „starszych” absolwentów.

Koniec „tymczasowości” – stała ścieżka dla nauczycieli z kwalifikacjami przedmiotowymi/przedszkolnymi

Na stałe wpisano, że kwalifikacje pedagoga specjalnego mają również osoby, które:

• mają kwalifikacje do nauczania przedmiotu ogólnokształcącego lub do prowadzenia zajęć w szkołach/placówkach z § 3 ust. 1 pkt 2 i ust. 2, lub kwalifikacje nauczyciela przedszkola albo edukacji wczesnoszkolnej (z § 4 pkt 2, 4, 5),
• i ukończyły studia podyplomowe z pedagogiki specjalnej lub zakład kształcenia nauczycieli (spec. pedagogika specjalna) lub kurs kwalifikacyjny z pedagogiki specjalnej.

Co to zmienia w praktyce?

• Utrzymujesz w roli pedagoga specjalnego osoby spełniające powyższe warunki bez „daty końcowej”.
• Znika ryzyko, że po 31.08.2026 r. ktoś utraci podstawę do pełnienia funkcji.

Co jeszcze zostaje w mocy

Wszystkie wcześniej wymienione ścieżki (np. jednolite mgr na pedagogice specjalnej, logopedia, resocjalizacja/logopedia/terapia ped./WWR wg nowego standardu) pozostają – zmiany dokładają nowe możliwości i porządkują stan prawny.

Krótka checklista dla dyrektora:

• Sprawdź dyplom: kiedy ukończone studia (przed/po 3.08.2019 r.) i jaki kierunek.
• Zweryfikuj przygotowanie pedagogiczne.
• Zobacz dodatki: podyplomowe (edukacja włączająca albo pedagogika specjalna), zakład kształcenia nauczycieli (spec. ped. specjalna) lub kurs kwalifikacyjny – zgodnie z właściwą ścieżką.
• Jeśli nauczyciel ma kwalifikacje przedmiotowe/przedszkolne/wczesnoszkolne + jeden z ww. „dodatków” – może być pedagogiem specjalnym (już bez ograniczenia czasowego).

Zmienione rozporządzenie rezygnuje ze szczegółowego, zawężającego opisu zakresu kształcenia na kierunku psychologia jako warunku kwalifikacji. Zmiana wyrównuje brzmienie przepisów z rozporządzeniem z 25.07.2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela: przygotowanie pedagogiczne do zawodu nauczyciela psychologa może uzyskać absolwent studiów I i II stopnia lub jednolitych studiów magisterskich na kierunku psychologia – bez wskazywania konkretnej specjalności.

Absolwent psychologii (studia I+II stopnia lub jednolite magisterskie) z przygotowaniem pedagogicznym ma kwalifikacje do prowadzenia zajęć w:

1)       przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych,

2)       w tym także w poradniach psychologiczno-pedagogicznych,

3)       zgodnie z przepisami:

• rozporządzenia z 9.08.2017 r. o pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
• rozporządzenia z 22.07.2022 r. (wykaz zajęć nauczycieli poradni oraz pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych).

Dlaczego to ważne:

• Zakres kwalifikacji nie będzie już ograniczany przez dodatkowe doprecyzowania w § 29 pkt 1 – wystarczające są wymogi wynikające ze standardu kształcenia oraz przygotowanie pedagogiczne.
• Formularzowy, szczegółowy opis „co dokładnie musiał obejmować kierunek” zostaje usunięty, bo pełny zakres wiedzy i umiejętności absolwenta określa już załącznik nr 1 do standardu z 2019 r.

Do kwalifikacji na stanowisko nauczyciela terapeuty pedagogicznego w przedszkolach, szkołach i placówkach zaliczono wszystkie dopuszczalne przed 3.08.2019 r. formy studiów (w tym jednolite magisterskie).

Skreślono odwołanie do § 22 ust. 4, które mylnie sugerowało, że wychowawcy w MOW dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną mają kwalifikacje do prowadzenia rewalidacji dla różnych niepełnosprawności. W praktyce: to porządkowanie przepisów – ma zapobiegać błędnym interpretacjom zakresu uprawnień.

Do katalogu osób z kwalifikacjami do prowadzenia WWR dodano nauczyciela psychologa. Zmiana odzwierciedla skład zespołu WWR określony w rozporządzeniu o organizacji WWR (gdzie psycholog jest członkiem zespołu).

W praktyce: dyrektor może wprost powierzyć psychologowi prowadzenie zajęć WWR, jeśli spełnia on wymagania nauczyciela psychologa.

Rozszerzono listę nauczycieli, którzy po studiach podyplomowych lub kursie kwalifikacyjnym w dowolnym zakresie pedagogiki specjalnej mogą pełnić funkcję nauczyciela współorganizującego kształcenie (w oddziałach integracyjnych i ogólnodostępnych).

Oprócz nauczycieli już wymienionych, uprawnienia te obejmą wprost także:

• nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych,
• nauczycieli bibliotekarzy,
• nauczycieli języków obcych.

W praktyce: łatwiej będzie uzupełnić zespół o współorganizującego (co-teachera) w klasach z uczniami ze specjalnymi potrzebami – zgodnie z rozporządzeniem o kształceniu specjalnym (9.08.2017 r.).

Szybkie wnioski dla dyrektora:

• Terapeuci pedagogiczni: sprawdzając kwalifikacje, uwzględnij jednolite magisterskie jako równorzędną ścieżkę.
• Rewalidacja: opieraj przydział zadań na prawidłowych podstawach – po usunięciu błędnego odesłania nie wolno domniemywać uprawnień.
• WWR: możesz formalnie powierzać zajęcia psychologom spełniającym wymagania.
• Współorganizowanie: planując wsparcie w klasach, rozważ podyplomówkę/kurs z pedagogiki specjalnej dla nauczycieli zawodu, bibliotekarzy i językowców – po ukończeniu mają pełne kwalifikacje do roli współorganizującego.