Wynagrodzenie za dzień korzystania z opieki nad dzieckiem dla nauczyciela

Karta Nauczyciela zawiera odrębną regulację dotycząca korzystania przez nauczycieli ze zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem. Zgodnie z art. 67e Karty Nauczyciela nauczycielowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Prawo do zasiłku za czas nieobecności w pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem regulują odrębne przepisy. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia do zwolnienia od pracy może korzystać jedno z nich. Podstawą wniosku nauczyciela w tej sprawie powinien zatem być art. 67e Karty Nauczyciela.

Przy czym Karta Nauczyciela nie wskazuje, jak liczyć wynagrodzenie za zwolnienie od pracy w celu wykonywania doraźnej czynności związkowej. Tymczasem zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy. Oznacza to, że w przypadku nauczycieli zastosowanie z ww. modyfikacją będzie miało rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli. 

Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw w wyynagrodzeniu za dzień opieki nad dzieckiem
Wynagrodzenie wypłacane za dzień zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem obejmuje również składniki zmienne, w tym wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. Od 1 września 2025 r. zmieniły się jednak zasady ustalania tego wynagrodzenia, co ma bezpośredni wpływ na sposób jego rozliczania w przypadku zwolnień od pracy. Poniżej wyjaśniamy, jak prawidłowo zastosować nowe reguły w praktyce.

Wynagrodzenie za dzień zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z istotnym wyjątkiem dotyczącym składników zmiennych.

Składniki wypłacane w wysokości przeciętnej, w szczególności:

• wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe,
• wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw,

należy uwzględnić w średniej wysokości z miesiąca, w którym nauczyciel korzysta ze zwolnienia. Oznacza to, że do podstawy wynagrodzenia przyjmujesz przeciętną liczbę tych godzin z bieżącego miesiąca, a nie z okresów wcześniejszych.

Jednocześnie nie wypłaca się wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, które nie zostały faktycznie zrealizowane w dniu zwolnienia. Zgodnie z art. 35 ust. 3e Karty Nauczyciela, w takim przypadku godziny te nie podlegają zapłacie, a w tygodniowym rozliczeniu wykazuje się „0” godzin ponadwymiarowych przypadających na ten dzień.

W tygodniach, w których występują dni zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem, należy dodatkowo obniżyć pensum przeliczeniowe. Pensum tygodniowe zmniejsza się o 1/5 jego wymiaru za każdy dzień nieobecności. Przykładowo, przy pensum 18 godzin tygodniowo, jeden dzień zwolnienia powoduje jego obniżenie do 14,4 godziny (18 – 1/5 × 18). W praktyce oznacza to obniżenie progu, od którego nalicza się godziny ponadwymiarowe w danym tygodniu.

Opisany sposób rozliczania ma zastosowanie nie tylko przy zwolnieniu z tytułu opieki nad dzieckiem. Analogiczne zasady obowiązują również przy innych płatnych zwolnieniach od pracy, w szczególności:

• zwolnieniach okolicznościowych,
• zwolnieniu z powodu siły wyższej,
• zwolnieniach dla honorowych dawców krwi,
• zwolnieniach przysługujących pracownikom z niepełnosprawnością.

Pracownicy niepedagogiczni oraz nauczyciele zatrudnieni na podstawie Kodeksu pracy np. w niepublicznych przedszkolach mają prawo do płatnego zwolnienia na opiekę nad dzieckiem na podstawie art. 188 kodeksu pracy. 

Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia na opiekę na dzieckiem decyduje pracownik w pierwszym wniosku składanym w postaci papierowej lub elektronicznej o udzielenie takiego zwolnienia w danym roku kalendarzowym.

Zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. Zasady te w zakresie zwolnienia od pracy udzielanego w wymiarze godzinowym stosuje się odpowiednio do pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin.