Doraźne zastępstwa od 1 września 2025 r. – nowe zasady, zakazy i dopuszczalne wyjątki
Od początku roku szkolnego 2025/2026 zmienia się filozofia planowania doraźnych zastępstw. Celem modyfikacji w Karcie Nauczyciela jest ochrona realizacji pensum i ukrócenie praktyk, w których nauczyciel był kierowany na zastępstwo w czasie, gdy powinien prowadzić własne zajęcia. Poniżej wyjaśniamy, co dokładnie się zmienia, na czym polega wprowadzony zakaz i kiedy – mimo zakazu – zastępstwo nadal będzie możliwe.
Dlaczego zmieniają się zasady doraźnych zastępstw nauczycieli 2025
Dotąd doraźne zastępstwa ograniczała de facto jedynie 40-godzinna tygodniowa norma czasu pracy. W odróżnieniu od godzin ponadwymiarowych nie obowiązywały limity liczby godzin ani wymóg uzyskania zgody nauczyciela. W praktyce bywało to wykorzystywane do obsadzania zastępstw w czasie przeznaczonym na pensum, co szczególnie dotykało m.in. nauczycieli bibliotekarzy, wychowawców świetlic, pedagogów (w tym specjalnych) i psychologów.
Z tego artykułu dowiesz się m.in.:
- Na czym polega nowy zakaz przydzielania doraźnych zastępstw w czasie realizacji pensum nauczyciela.
- Czy zakaz dotyczy tylko godzin z planu lekcji.
- Kiedy można zlecić zastępstwo mimo zakazu z powodu przyczyn organizacyjnych po stronie szkoły.
- W jakich szczególnie uzasadnionych sytuacjach można zlecić zastępstwo za zgodą nauczyciela.
- Jakie zajęcia są wyłączone spod tego wyjątku, gdy są wpisane w plan.
- W jaki sposób i w jakim terminie należy przełożyć własne godziny nauczyciela po udzieleniu zastępstwa.
- Jakie są praktyczne konsekwencje dla planowania siatki godzin i ochrony realizacji pensum.
- Jak dokumentować zgodę nauczyciela i przesunięcie zajęć, aby zachować zgodność z przepisami.
Doraźne zastępstwa a pensum – nowy zakaz od września 2025 na mocy nowelizacji Karty Nauczyciela
Od 1 września 2025 r. dyrektor nie może przydzielać godzin doraźnych zastępstw w czasie, w którym nauczyciel realizuje zajęcia wchodzące do jego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin. Zakaz obejmuje nie tylko godziny przewidziane w planie, ale szerzej – każdy czas przeznaczony na wykonywanie zajęć objętych pensum.
Doraźne zastępstwa nauczycieli 2025 – dwa dopuszczalne wyjątki
Mimo zakazu, przydzielenie zastępstwa w czasie przeznaczonym na pensum jest dopuszczalne w ściśle określonych sytuacjach:
- Brak możliwości realizacji własnych zajęć z przyczyn dotyczących szkoły. Jeśli w danym dniu nauczyciel – z przyczyn organizacyjnych po stronie szkoły – i tak nie mógłby zrealizować swoich obowiązkowych zajęć, może otrzymać zastępstwo w tym czasie. W takim wypadku zastępstwo jest wykonywane w ramach ustalonego wynagrodzenia (bez dodatkowych należności).
- Szczególnie uzasadniony przypadek za zgodą nauczyciela. Za wyraźną zgodą nauczyciela można zlecić zastępstwo w czasie pensum, z wyłączeniem godzin dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych prowadzonych bezpośrednio z uczniami/wychowankami, które są wpisane w jego plan. Wówczas godziny z planu zostają przełożone na inny termin wskazany przez dyrektora, w tym samym miesiącu kalendarzowym.
Doraźne zastępstwa 2025 a plan lekcji – co dyrektor musi wiedzieć
- Priorytet ma pensum nauczyciela. Zajęcia własne nauczyciela nie mogą być „wypierane” przez zastępstwa – wyjątki są wąskie i zdefiniowane.
- Przejrzyste planowanie. Dyrektor układa siatkę tak, by zastępstwa nie kolidowały z pensum, a gdy pojawi się nagła potrzeba, korzysta z jednego z dwóch legalnych trybów.
- Koniec automatyzmu. Zastępstwo w czasie pensum nie może być nakazywane „z urzędu”; wymaga przesłanki organizacyjnej albo zgody i jednoczesnego przesunięcia własnych zajęć w tym samym miesiącu.
- Ustawa z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 1160).
Podobne artykuły
Zobacz również
Aktualny numer
Wydanie Nr 147 Listopad 2025 r.
Narzędzia i szkolenia
Skorzystaj z porad ekspertów
Sprawdź »
Testuj bezpłatnie Portal przedszkolny przez 48 godzin
