Wewnętrzny nadzór pedagogiczny w przedszkolu niepublicznym i innej niepublicznej formie wychowania przedszkolnego

Niepubliczne punkty przedszkolne i przedszkola mają obowiązek realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego, kurator oświaty zaś sprawuje nadzór nad jej realizacją. A zatem nadzór pedagogiczny w placówkach niepublicznych jest zawsze obecny, wynika bowiem on z ustawowych obowiązków nałożonych na kuratora oświaty. Oznacza to, że również niepubliczne punkty przedszkolne są objęte działaniami organu nadzoru pedagogicznego, jakim jest właściwy miejscowo kurator oświaty. Dowiedz się, jak przebiega nadzór nad takimi placówkami.

Kwestie związane z nadzorem pedagogicznym w niepublicznych przedszkolach oraz niepublicznych innych formach wychowania przedszkolnego, zwanych dalej punktami przedszkolnymi, należy rozpatrywać w dwóch płaszczyznach. Podkreślmy już na początku niniejszego opracowania, że niepubliczne punkty przedszkolne i przedszkola mają obowiązek realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego, kurator oświaty zaś sprawuje nadzór nad jej realizacją. A zatem nadzór pedagogiczny w placówkach niepublicznych jest zawsze obecny, wynika bowiem on z ustawowych obowiązków nałożonych na kuratora oświaty. Oznacza to, że również niepubliczne punkty przedszkolne są objęte działaniami organu nadzoru pedagogicznego, jakim jest właściwy miejscowo kurator oświaty. Mogą być zatem objęte wszystkimi formami tegoż nadzoru, o których mowa w §  5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego, tj.:

1. kontrolą,
2. wspomaganiem.

Powstaje więc pytanie, czy warto taki nadzór zaplanować, zorganizować i realizować? Odpowiedź na pytanie leży w gestii osób prowadzących niepubliczne placówki. W mojej opinii wiele przemawia za tym, że warto to zadanie umieścić w organizacji placówki, gdyż może przynieść wiele cennych informacji o pracy punktu i niepublicznego przedszkola. Szczególnie warto zwrócić w tym miejscu uwagę na potrzebę oceny jakości przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej. Podkreślmy jednak z całą stanowczością, że przedszkola niepubliczne, a zatem również niepubliczne punkty przedszkolne są zwolnione z prowadzenia wewnętrznego nadzoru pedagogicznego. Zgodnie bowiem z § 35 rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio do niepublicznych szkół i placówek, z wyjątkiem § 22–24 i 34. A zatem dyrektor niepublicznego przedszkola i punktu przedszkolnego nie ma obowiązku sporządzania planu nadzoru pedagogicznego, prowadzenia kontroli, monitorowania itd., chyba że statut placówki stanowi inaczej.

Założenie punktu przedszkolnego wymaga m.in. sformułowania projektu organizacji wychowania przedszkolnego, gdyż w punktach przedszkolnych nie ma obowiązku tworzenia statutów. W dokumencie tym powinna być rozstrzygnięta kwestia osoby kierującej punktem przedszkolnym, a także ewentualnie kwestia osoby sprawującej nadzór pedagogiczny. A zatem, jeśli czynności związane z nadzorem pedagogicznym w placówkach niepublicznych są określone w statucie, stają się one obowiązkowe. Jak już wspomniano, w przypadku punktu przedszkolnego nie tworzy się statutu, ale organ prowadzący punkt ustala jego organizację. Musi to oczywiście przybrać formę pisemną. Taki dokument nie ma jednak ustalonej nazwy. Może się nazywać np. „Zasady Organizacji Punktu Przedszkolnego” (§ 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 28 sierpnia 2017 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania). W tym dokumencie powinny zostać rozstrzygnięte kwestie związane z nadzorem pedagogicznym.

W przypadku:

• publicznych innych form wychowania przedszkolnego, prowadzonych przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne, oraz
• niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego
• zadania i kompetencje określone w ustawie dla dyrektora przedszkola wykonuje osoba kierująca daną inną formą wychowania przedszkolnego wyznaczona przez osobę prowadzącą inną formę wychowania przedszkolnego (art. 32 ust. 10 UPO, art. 91b ust. 2c KN).

Nie ulega wątpliwości, że kierując się dbałością o jakość kształcenia, osoba kierująca niepubliczną inną formą wychowania przedszkolnego powinna nadzorować wywiązywanie się nauczycieli z powierzonych im obowiązków, a przeprowadzenie ewaluacji wewnętrznej mogłoby przynieść wiele cennych informacji o pracy punktu. W planowaniu i realizacji czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego w innych formach wychowania przedszkolnego trzeba wziąć pod uwagę nie tylko lokalne uwarunkowania i zadania, ale także dostosować je do wielkości i charakteru placówki. Podjęciu decyzji o prowadzeniu wewnętrznego nadzoru pedagogicznego w placówkach niepublicznych musi towarzyszyć wprowadzenie koniecznych zmian w statucie przedszkola oraz w Zasadach Organizacji Punktu Przedszkolnego. Najprostszym sposobem organizacji wewnętrznego nadzoru pedagogicznego w placówkach niepublicznych jest posłużenie się przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego, właściwymi dla publicznych przedszkoli i punktów przedszkolnych.

Ponieważ dyrektor powinien dzielić się z nauczycielami wynikami i wnioskami płynącymi z podjętych w ramach wewnętrznego nadzoru pedagogicznego działań do statutu lub Zasad należy wprowadzić przepis mówiący, że:

Ponadto trzeba uwzględnić kompetencje stanowiące rady pedagogicznej i zapisać, że: 

• Do kompetencji stanowiących rady pedagogicznej należy ustalanie sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego, w tym sprawowanego nad przedszkolem oraz inną formą wychowania przedszkolnego przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w celu doskonalenia pracy przedszkola.

Należy jednak pamiętać, że planując i podejmując działania z zakresu nadzoru pedagogicznego w niepublicznym przedszkolu lub punkcie przedszkolnym, by odnosiły się one do zagadnień uznanych w placówce za istotne w jej działalności. Rozpoczynając sprawowanie wewnętrznego nadzoru warto utrzymać liczbę zaplanowanych działań na poziomie umożliwiającym ich realizację. Częstym bowiem zjawiskiem jest entuzjastyczne planowanie działań nadzoru, co niechybnie prowadzi do niepełnej ich realizacji. Szczególnie w początkowym okresie należy nabyć pewne umiejętności. Nie sprzyja temu jednak zbyt obszerny plan nadzoru zawierający nadmierną ilość zadań do wykonania. Zawsze trzeba mieć na uwadze, że celem wewnętrznego nadzoru pedagogicznego jest zapewnienie najwyższej jakości przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej.

Przed przystąpieniem do działań wynikających z planu nadzoru pedagogicznego dyrektora przedszkola lub punktu przedszkolnego warto zapoznać się ze specyfiką poszczególnych jego form. Rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego stanowi, że ewaluacja obejmuje:

• zbieranie i analizowanie informacji o działaniach szkoły lub placówki w zakresie badanych wymagań;
• opisanie działań szkoły lub placówki w zakresie badanych wymagań;

• przygotowanie raportu z ewaluacji.

Badania przeprowadza się z użyciem takich narzędzi, jak: ankieta, wywiad grupowy i indywidualny, obserwacja placówki, obserwacja zajęć i analiza dokumentacji. Prowadząc badanie, zachowujemy obowiązującą w badaniu ewaluacyjnym zasadę triangulacji, która polega na pozyskiwaniu informacji z różnych źródeł.

Kontrola przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej placówki powinna być przeprowadzana z wykorzystaniem przygotowanych przez dyrektora arkuszy kontroli. Przygotowując arkusze, warto skorzystać z arkuszy kontroli planowych zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Monitorowanie przewidziane w planie nadzoru pedagogicznego dyrektora jest przeprowadzane z wykorzystaniem arkuszy monitorowania. W tym przypadku również należy wzorować się na arkuszach monitorowania zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Obserwacje prowadzonych przez nauczycieli zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, a także innych zajęć i czynności wynikających z działalności statutowej placówki prowadzone są w oparciu na zawarty w planie nadzoru dyrektora plan obserwacji. Obserwację dyrektor prowadzi w oparciu na arkusz obserwacji zajęć. Arkusz powinien zawierać m.in.:

• Imię i nazwisko nauczyciela, określenie grupy przedszkolnej oraz datę przeprowadzenia obserwacji.
• Cel i tematykę przeprowadzenia obserwacji.
• W zależności od tematyki pytania kluczowe, na które dyrektor poszukuje odpowiedzi podczas obserwacji.
• Stwierdzanie uogólniające odnoszące się do obserwowanych zajęć.
• Ewentualną ocenę punktową.
• Zalecenia dla nauczyciela, jeśli wystąpiła konieczność i wydania.
• Uwagi nauczyciela do ustaleń zawartych w arkuszu.
• Podpisy obserwującego i obserwowanego

Wprowadzenie wewnętrznego nadzoru pedagogicznego poprzez dokonanie stosownych zmian w statucie niepublicznego przedszkola oraz w zasadach organizacji punktu przedszkolnego nie wymaga zgłoszenia czy też powiadomienia organu nadzoru pedagogicznego. Organ nadzoru posiada jednak kompetencje do kontroli zgodności z prawem przepisów statutów szkół i placówek niepublicznych.

Natomiast trzeba zwrócić uwagę, że w myśl przepisu art. 168 ust. 13 UPO osoba prawna lub fizyczna prowadząca placówkę niepubliczną jest zobowiązana o zmianach w danych (w tym również o zmianach statutu) zawartych w zgłoszeniu do ewidencji szkół niepublicznych poinformować organ dokonujący wpisu. Organem tym jest właściwa miejscowo jednostka samorządu terytorialnego.