Godziny ponadwymiarowe nauczyciela 2025 – gotowość do pracy też będzie płatna

Po wdrożeniu dużej nowelizacji Karty nauczyciela od roku szkolnego 2025/2026 pojawiły się problemy z rozliczaniem godzin ponadwymiarowych. W szczególności dotyczyło to sytuacji, gdy nauczyciel był obecny w pracy i gotowy do prowadzenia zajęć, ale nie zostały one zrealizowane z powodów od niego niezależnych – np. z powodu wycieczki grupy. W efekcie w niektórych placówkach zaczęto ograniczać wyjścia edukacyjne, obawiając się braku podstawy do wypłaty wynagrodzenia.

W odpowiedzi na te sygnały rząd zapowiedział wprowadzenie zmian w Karcie nauczyciela. Nowelizacja ma zapewnić nauczycielom wynagrodzenie nie tylko za faktycznie przepracowane godziny ponadwymiarowe, ale również za gotowość do ich realizacji. Kluczowe będzie rozróżnienie sytuacji zawinionych i niezawinionych przez nauczyciela – tylko w tym drugim przypadku przysługiwać będzie prawo do wypłaty.

Aby przyspieszyć proces legislacyjny, rząd zdecydował się na wprowadzenie zmian w Karcie nauczyciela w formie projektu poselskiego. Premier zapowiedział, że odpowiedzialność za złożenie projektu zostanie przekazana klubom koalicyjnym. Pozwoli to ominąć etap uzgodnień międzyresortowych i skrócić czas potrzebny na uchwalenie nowych przepisów.

Proponowana zmiana ma charakter dostosowawczy – jej celem jest objęcie wynagrodzeniem także tych godzin ponadwymiarowych, które nie zostały zrealizowane wyłącznie z przyczyn niezależnych od nauczyciela. W praktyce może to oznaczać koniec sporów o zapłatę za sytuacje, w których nauczyciel był gotów do pracy, ale grupa wyjechała np. na wycieczkę lub uczestniczyła w wydarzeniu kulturalnym.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe nauczyciela przysługuje wyłącznie w przypadku ich faktycznego zrealizowania. Wyjątki od tej zasady są ściśle określone i dotyczą dwóch sytuacji:

• gdy nauczyciel, na polecenie dyrektora, wykonuje inne zadania wychowawcze lub opiekuńcze – np. sprawuje opiekę podczas wycieczek, zawodów czy wyjść edukacyjnych,
• gdy nie odbywają się zajęcia indywidualne (przedszkolne lub szkolne) z przyczyn niezależnych od nauczyciela, np. w związku z chorobą dziecka, przy jednoczesnej gotowości nauczyciela do pracy.

W pozostałych przypadkach, nawet jeśli nauczyciel był obecny w pracy i przygotowany do prowadzenia zajęć, brak ich realizacji może skutkować brakiem prawa do wynagrodzenia. To właśnie ten problem ma zostać rozwiązany poprzez nowelizację przepisów.

Zanim nowe przepisy dotyczące wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe wejdą w życie, dyrektorzy przedszkoli mogą już teraz podjąć działania minimalizujące ryzyko sporów o wypłatę wynagrodzenia:

1)      Planowanie zastępstw i zajęć opiekuńczych
W dniach wyjść grupowych warto wcześniej zaplanować alternatywne zajęcia lub doraźne zastępstwa na terenie placówki. Umożliwi to rozliczenie nauczycielowi godzin ponadwymiarowych na podstawie faktycznie wykonanej pracy.

2)      Dokumentowanie gotowości do pracy
Zaleca się doprecyzowanie wewnętrznych procedur potwierdzania gotowości nauczycieli. Może to obejmować m.in. harmonogramy, listy obecności lub inne formy ewidencji potwierdzające dyspozycyjność nauczyciela do prowadzenia zajęć.

3)      Informowanie kadry o zasadach
Warto zadbać o bieżącą komunikację z nauczycielami i przypominać im, w jakich sytuacjach przysługuje wynagrodzenie mimo braku zajęć. Ułatwi to planowanie aktywności edukacyjnych bez obawy o niejasności rozliczeniowe.

4)      Monitorowanie zmian legislacyjnych
Dyrektorzy powinni śledzić prace nad nowelizacją Karty nauczyciela, by po uchwaleniu szybko zaktualizować dokumentację placówki i dostosować praktyki kadrowe.

Planowane zmiany w Karcie nauczyciela mają wreszcie uregulować sporne kwestie dotyczące wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe nauczyciela 2025, w tym za sytuacje, gdy nauczyciel był gotowy do pracy, ale zajęcia się nie odbyły z przyczyn od niego niezależnych. Tryb poselski ma zapewnić szybkie procedowanie, jednak do czasu wejścia nowych przepisów dyrektorzy powinni działać zapobiegawczo – organizować zastępstwa, ewidencjonować gotowość i informować kadrę o obowiązujących zasadach.