Organizacja opieki zdrowotnej w przedszkolu (artykuł otwarty)

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami, jej zakres dotyczy uczniów, a nie dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Ustawa nie zawiera definicji legalnej pojęcia „uczeń” ani odesłania do innych ustaw, które umożliwiałyby rozszerzenie tego terminu na przedszkolaki. To istotne, ponieważ w innych aktach prawnych, jak np. w ustawie – Prawo oświatowe (art. 4 pkt 1), wyraźnie zaznaczono, że „szkoła” może oznaczać również przedszkole, jednak takiego odniesienia brak w ustawie z 2019 r.

Powyższe potwierdza również stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej przedstawione w piśmie z 17 kwietnia 2019 r. skierowanym do Rzecznika Praw Obywatelskich. W piśmie tym wskazano jednoznacznie, że aktualnie obowiązujący system opieki zdrowotnej nie przewiduje realizacji profilaktycznych świadczeń zdrowotnych na terenie przedszkoli.

Brak objęcia przedszkolaków ustawą o opiece zdrowotnej nad uczniami nie oznacza, że dzieci w tym wieku nie mają dostępu do świadczeń zdrowotnych. Ich profilaktyczna opieka zdrowotna realizowana jest w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) i obejmuje m.in.:

• bilanse zdrowia,
• obowiązkowe szczepienia ochronne,
• badania przesiewowe,
• edukację zdrowotną (np. w ramach wizyt u lekarza pediatry lub pielęgniarki środowiskowej).

Za realizację tych świadczeń odpowiadają:

• lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (na podstawie deklaracji wyboru złożonej przez rodziców lub opiekunów prawnych),
• pielęgniarka środowiskowa/rodzinna,
• lekarz dentysta – o ile rodzice podpisali stosowną deklarację wyboru.

Wszystkie te świadczenia są finansowane w ramach tzw. stawki kapitacyjnej z Narodowego Funduszu Zdrowia.

Chociaż przedszkola nie mają ustawowego obowiązku zapewnienia świadczeń zdrowotnych na terenie placówki, nic nie stoi na przeszkodzie, by takie działania podjąć – o ile pozwalają na to zasoby organizacyjne i finansowe. Możliwe formy wsparcia zdrowotnego w przedszkolach to m.in.:

• zatrudnienie pielęgniarki na umowę zlecenia lub inną umowę cywilnoprawną,
• realizacja projektów zdrowotnych finansowanych z budżetu samorządów lub funduszy unijnych,
• organizacja spotkań edukacyjnych z lekarzami lub pielęgniarkami, np. na temat higieny jamy ustnej, zdrowego żywienia czy profilaktyki infekcji.

W praktyce oznacza to, że organ prowadzący (gmina, stowarzyszenie, osoba fizyczna) może zdecydować o sfinansowaniu takich działań z własnych środków lub w porozumieniu z lokalnymi placówkami POZ.

Również przedszkola niepubliczne nie są objęte przepisami ustawy z 12 kwietnia 2019 r. Dlatego i w tym przypadku profilaktyczna opieka zdrowotna dzieci realizowana jest wyłącznie w ramach POZ. Zatrudnienie pielęgniarki lub zapewnienie innego rodzaju wsparcia zdrowotnego może nastąpić na podstawie decyzji dyrektora przedszkola lub jego właściciela, np. w odpowiedzi na potrzeby zgłaszane przez rodziców.

Dla zapewnienia dzieciom odpowiedniej opieki zdrowotnej w wieku przedszkolnym warto pamiętać o kilku kluczowych kwestiach:

1. Rodzice powinni zadbać o deklarację wyboru lekarza POZ oraz pielęgniarki środowiskowej. Bez tego dziecko nie będzie miało dostępu do bilansów zdrowia i innych świadczeń.
2. Przedszkole może współpracować z lokalnymi ośrodkami zdrowia. Często możliwe jest zaproszenie pielęgniarki na warsztaty edukacyjne lub przeglądy czystości głów, jamy ustnej itp.
3. Warto pytać organ prowadzący o możliwość zatrudnienia personelu medycznego. W przypadku przedszkoli publicznych decyzja ta leży po stronie samorządu.
4. Dyrektor przedszkola może wprowadzić zapisy dotyczące zdrowia i higieny do statutu placówki lub wewnętrznych procedur. Przykładem mogą być działania w przypadku podejrzenia choroby zakaźnej, współpraca z rodzicami, zasady podawania leków itp.

Podsumowanie: Choć przedszkola nie zostały objęte przepisami ustawy o opiece zdrowotnej nad uczniami, to dzieci w wieku przedszkolnym mają zapewnioną profilaktyczną opiekę zdrowotną w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Obowiązek organizacji świadczeń zdrowotnych na terenie przedszkola nie istnieje, jednak w praktyce wiele zależy od inicjatywy i możliwości organizacyjnych dyrektora oraz organu prowadzącego. Wiedza na temat dostępnych rozwiązań i obowiązujących przepisów pozwala na świadome podejmowanie decyzji, które służą zdrowiu i bezpieczeństwu najmłodszych dzieci.