Organizacja opieki nad dzieckiem nieuczęszczającym na religię

Dyrektor przedszkola ma obowiązek zapewnić wszystkim dzieciom bezpieczeństwo w czasie zajęć organizowanych przez przedszkole (art. 68 ust. 3 i 6 ustawy z 14 grudnia 2023 r. Prawo oświatowe, art. 7 ust. 1 i 2 pkt 6 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela oraz § 2 rozporządzenia MENiS z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach).

Dziecku, które z woli rodziców nie uczęszcza na zajęcia religii, obowiązany jest zapewnić w czasie trwania tych zajęć opiekę lub zajęcia wychowawcze (§ 3 ust. 3 rozporządzenia MEN z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach). Wybór odpowiedniego rozwiązania należy do dyrektora. Może on:

1. wskazać zajęcia, na które dziecko będzie uczęszczać w czasie trwania zajęć religii i pozostawać pod opieką osoby prowadzącej te zajęcia (np. zajęcia specjalistyczne, jeśli objęte jest pomocą psychologiczno-pedagogiczną),
2. powierzyć nadzór nad dzieckiem określonej, uprawnionej do sprawowania tego nadzoru osobie (np. pedagogowi, psychologowi, logopedzie, każdemu nauczycielowi, który w czasie trwania tych zajęć może przejąć nad nim nadzór).

Niezależnie od przyjętego rozwiązania osoba, która przejmuje opiekę nad dzieckiem, ponosić będzie odpowiedzialność za jego bezpieczeństwo. Nie ma żadnych podstaw, aby uznać, że rodzice mogą wybrać zajęcia, na które w tym czasie będzie uczęszczało dziecko.

Zgodnie z art. 12 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty publiczne przedszkola organizują naukę religii na życzenie rodziców. Życzenie wyrażające wolę rodziców uczestniczenia dziecka w zajęciach religii może być wyrażone w najprostszej formie i nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym. Oznacza to, że rodzice są uprawnieni wymagać od przedszkola, aby zorganizowało nauczanie religii, przedszkole zaś jest zobowiązane to oczekiwanie spełnić.

Rodzice dziecka uczęszczającego do przedszkola mają prawo nie wyrazić życzenia, by ich dziecko uczestniczyło w zajęciach religii lub zmienić życzenie wyrażone wcześniej. Trzeba pamiętać, że to oni decydują o religijnym wychowaniu swojego dziecka. Jak stanowi Konstytucja, rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób (art. 53 ust. 3 i ust. 4 w związku z art. 48 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.). Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej nauce religii nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie (§ 1 ust. 3 rozporządzenia).

Dziecko, które nie uczestniczy w zajęciach religii, powinno mieć zapewnioną opiekę lub zajęcia wychowawcze w czasie, gdy pozostała część grupy uczestniczy w katechezie. Powinna być ona zorganizowana w inny sposób niż poprzez pozostawienie go w sali, w której odbywają się te zajęcia. Takie rozwiązanie jest nieakceptowaniem stanowiska jego rodziców dotyczącego uczestnictwa w zajęciach religii oraz formą dyskryminacji.

Przepisy wyraźnie zobowiązują dyrektora do zapewnienia opieki dziecku, które nie uczęszcza na zajęcia religii. Powinna być ona zapewniona poza salą, w której prowadzone są te zajęcia. Zgodnie z art. 53 ust. 6 Konstytucji RP nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

Zajęcia religii w przedszkolu prowadzi nauczyciel religii lub katecheta przedszkolny w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych przez ok. 15 minut z dziećmi w wieku 3–4 lat i ok. 30 minut z dziećmi w wieku 5–6 lat (§ 5 ust. 1 i § 8 ust. 1 rozporządzenia MEN z 14 kwietnia 1992 r. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia MEN z 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i przedszkoli).

Jeśli w zajęciach religii uczestniczą wszystkie dzieci z danej grupy, nauczyciel przedszkola jest obecny podczas tych zajęć. Jeżeli na zajęcia religii nie uczęszcza choćby jedno dziecko, opiekę może mu zapewnić nauczyciel wychowania przedszkolnego w innym pomieszczeniu, pozostawiając resztę dzieci pod opieką nauczyciela religii. Nauczyciel religii powinien zapewnić bezpieczeństwo pozostałym dzieciom w czasie prowadzonych przez niego zajęć (art. 6 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela oraz art. 102 ust. 1 pkt 12a ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty).

Wskazanie pomieszczenia, w którym bezpiecznie może przebywać dziecko z opiekującym się nim nauczycielem na czas odbywania zajęć religii, należy do dyrektora.