Umowa pomiędzy rodzicami dziecka przewlekle chorego a pracownikiem przedszkola na podawanie leków lub wykonywanie innych czynności

Leczenie dziecka ze zdiagnozowaną chorobą przewlekłą pozostaje w gestii lekarza, który decyduje o:

• zabiegach leczniczych,

• pielęgnacyjnych i rehabilitacyjnych oraz

• przyjmowanych przez dziecko lekach.

Osobami, które powinny aktywnie uczestniczyć w procesie leczenia dziecka oraz zapewnić mu opiekę odpowiednią do jego stanu zdrowia, są rodzice dziecka (art. 95 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy). Krąg osób zobowiązanych do sprawowania nad nim opieki, troszczenia się o jego zdrowie, bezpieczeństwo i rozwój poszerza się, kiedy dziecko z chorobą przewlekłą zacznie uczęszczać do przedszkola.

W chwili, kiedy rodzice przekazują dziecko pod opiekę przedszkola, placówka jest zobowiązana do nadzoru i opieki nad nim. Zapewnienie dziecku ze schorzeniem przewlekłym bezpiecznych warunków pobytu w przedszkolu, z uwzględnieniem jego potrzeb zdrowotnych, należy do obowiązku dyrektora przedszkola oraz zatrudnionych w nim nauczycieli (art. 68 ust. 1 pkt 3 i 6 ustawy Prawo oświatowe, art. 6 i 7 Karty Nauczyciela oraz § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r.). Wobec wszystkich dzieci powierzonych opiece przedszkola nauczyciele mają obowiązek kierowania się dobrem dzieci i troską o ich zdrowie (art. 5 UPO). Powinności nauczyciela wobec dziecka z chorobą przewlekłą nie są jednak równoznaczne z obowiązkiem wykonywania zabiegów medycznych, w tym podawania leków.

Regulacje zawarte w obowiązującej od września 2019 r. ustawie o opiece zdrowotnej nad uczniami oraz przedstawione przez resorty zdrowia i edukacji stanowisko w sprawie opieki nad dziećmi przewlekle chorymi w przedszkolach dopuszczają możliwość wykonywania czynności leczniczych, w tym podawania dzieciom przewlekle chorym leków przez nauczycieli lub innych pracowników przedszkola, po spełnieniu określonych warunków. Będą oni mogli podejmować wobec dziecka przewlekle chorego specjalne działania, jeśli:

1.Rodzice dziecka przewlekle chorego poinformują dyrektora przedszkola o zdiagnozowanej i leczonej chorobie dziecka oraz konieczności podawania dziecku leków zleconych przez lekarza i/lub wykonywania innych czynności istotnych dla jego bezpieczeństwa zdrowotnego w czasie, kiedy przebywać będzie w przedszkolu.

Aby potrzeby zdrowotne dziecka przewlekle chorego mogły być zaspokajane w przedszkolu, rodzice powinni współpracować z dyrektorem przedszkola już na etapie prowadzonego postępowania rekrutacyjnego. Zanim dziecko zostanie przyjęte do przedszkola, powinni przekazać mu dane o jego stanie zdrowia uznane przez nich za istotne. W przypadku dziecka chorego przewlekle dyrektor powinien dowiedzieć się od nich, na jaką chorobę dziecko choruje i jakie powoduje ona utrudnienia w jego funkcjonowaniu. Informacje o zdrowiu dziecka, zdiagnozowanej i leczonej chorobie przewlekłej to dane wrażliwe, które rodzice mogą udostępnić na zasadzie dobrowolności i nie muszą potwierdzać ich zaświadczeniem lekarskim. Najczęściej przekazują te informacje sami, mając świadomość, że ukrywanie choroby dziecka nie tylko utrudni udzielanie mu w przedszkolu odpowiedniego wsparcia i pomocy w radzeniu sobie z wynikającymi z niej problemami (z § 2 ust. 2 pkt 8 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r. wynika, że przewlekła choroba jest przesłanką do objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu), ale stworzy zagrożenie dla jego zdrowia. Dane o stanie zdrowia dziecka powinna uzupełnić informacja o tym, jakie leki dziecko przyjmuje i jakich zabiegów leczniczych wymaga.

2.Dyrektor ustali, czy wśród pracowników przedszkola są osoby gotowe przyjąć na siebie obowiązki związane z opieką nad dzieckiem przewlekle chorym polegające na podawaniu mu leków i/lub wykonywaniu określonych czynności związanych z procesem leczenia.

Zadania związane z opieką nad dzieckiem przewlekle chorym w ściśle określonym zakresie mogą realizować nie tylko nauczyciele, ale również pracownicy niepedagogiczni. Może być zatem tak, że w konkretnych przypadkach osobą skłonną do opieki nad dzieckiem przewlekle chorym w przedszkolu będzie pracownik administracji lub obsługi.

3.Pracownik przedszkola, który zechce zapewnić opiekę dziecku przewlekle choremu w określonym zakresie, wyrazi na to zgodę, w formie pisemnej.

Podawanie leków lub wykonywanie innych czynności przez pracownika przedszkola podczas pobytu dziecka w placówce może odbywać się na zasadzie jego dobrowolnego zobowiązania się wobec rodziców i wyłącznie za jego zgodą. Dyrektor przedszkola nie może nakazać przyjęcia tych obowiązków żadnemu pracownikowi przedszkola w drodze polecenia służbowego.

4.Rodzice upoważnią określoną osobę do opieki nad przewlekle chorym dzieckiem w ustalonym zakresie.

Rodzice dziecka, jako jego opiekunowie prawni i przedstawiciele ustawowi, są uprawnieni do upoważnienia innej osoby do wykonywania określonych czynności w ich imieniu, jeśli nie są w stanie osobiście i samodzielnie przeprowadzić pewnych działań lub w nich uczestniczyć. Uprawnienia te wynikają z prawa rodziców do decydowania o własnym dziecku (art. 96 § 1 i art. 98 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy). W sprawie podawania leków dziecku przewlekle choremu lub wykonywania innych czynności w przedszkolu w ich imieniu upoważnienia udzielają rodzice tylko tej osobie, która wyraziła na to zgodę (art. 21 ust. 3 ustawy o opiece zdrowotnej nad uczniami).

5.Pomiędzy rodzicami dziecka przewlekle chorego a pracownikiem przedszkola zostanie zawarta umowa.

Umowa o opiekę nad dzieckiem przewlekle chorym przypomina swoim charakterem umowę zlecenia, w której osoba przyjmująca zlecenie zobowiązuje się do wykonywania określonej czynności dla strony zlecającej.

Odwołując się do przepisów wyróżniających elementy tej umowy, można przyjąć, że prawidłowo sporządzona umowa pomiędzy rodzicami a pracownikiem przedszkola powinna określić:

1)datę i miejsce zawarcia umowy,

2)strony umowy,

3)przedmiot umowy, 

4)okres obowiązywania umowy,

5)obowiązki stron objętych zakresem umowy oraz wszelkie niezbędne wytyczne co do ich wykonywania,

6)warunki rozwiązania umowy.

Nazwa umowy oraz wskazanie daty i miejsca jej zawarcia to pierwsze elementy, które później pozwalają identyfikować umowę oraz ułatwiają odnoszenie się do niej.

Bardzo ważną kwestią podczas konstruowania umowy jest jak najdokładniejsze oznaczenie stron kontraktu. Wymaga to wskazania w umowie między kim a kim jest ona zawierana. Stronami umowy o opiekę nad dzieckiem przewlekle chorym w przedszkolu w zakresie wykonywania zabiegów leczniczych, w tym podawania leków, będą:

1.Rodzice dziecka.

W zasadzie umowa powinna być zawierana przez obydwoje rodziców, w związku z tym, że sprawy, których ona dotyczy, można włączyć do katalogu istotnych spraw dziecka mogących mieć wpływ na jego rozwój. W przypadku gdy każdemu z rodziców przysługuje pełna władza rodzicielska, a sprawa jest „istotna”, decyzja powinna być wspólna (art. 97 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Jeśli rodzice porozumieli się w tej sprawie i zgodnie uznali, że upoważnienie do opieki nad dzieckiem przewlekle chorym pracownika przedszkola w zakresie podawania leków i/lub wykonywania innych czynności jest konieczne i zgodne z dobrem dziecka, jeden z rodziców może być stroną umowy, bez obowiązku obecności drugiego rodzica.

2.Nauczyciel lub inny pracownik przedszkola, który wyraził gotowość do opieki nad dzieckiem i potwierdził to pisemną zgodą.

Umowę zawierać będą osoby fizyczne i w odniesieniu do nich konieczne jest podanie:

• imienia i nazwiska,

• numeru dowodu osobistego lub paszportu,

• miejsca zamieszkania z podaniem ulicy, nr. domu, nr. lokalu.

Strony umowy w każdym jej punkcie muszą być określone w ten sam sposób. Jeśli dla pracownika przedszkola zostanie zastosowane określenie „opiekun”, to w innym punkcie umowy nie należy tego zmieniać np. na „przedszkole”. Stroną umowy zawieranej z rodzicami nie jest ani przedszkole, ani dyrektor przedszkola, pomimo świadczenia opieki w przedszkolu i w stosunku do dziecka, które do niego uczęszcza.

W umowie zawieranej pomiędzy rodzicami dziecka przewlekle chorego a nauczycielem lub innym pracownikiem przedszkola należy jednoznacznie i precyzyjnie określić, czego umowa dotyczy. Przedmiotem umowy będzie wykonanie określonych czynności na rzecz chorego dziecka podczas jego pobytu w przedszkolu. Doprecyzowują go oświadczenia stron. Z treści oświadczeń zawartych w umowie o sprawowanie opieki nad dzieckiem przewlekle chorym w przedszkolu powinno wynikać, że:

1)rodzice upoważniają określoną z imienia i nazwiska osobę (nauczyciela lub innego pracownika przedszkola) do podawania wymienionego z nazwy leku (leków) i/lub wykonywania wskazanych w umowie czynności związanych z procesem leczenia dziecka,

2)nauczyciel lub inny pracownik przedszkola wyraża zgodę na podawanie w przedszkolu dziecku wymienionemu z imienia i nazwiska ściśle określonego leku (leków) i/lub wykonywanie dokładnie określonych czynności leczniczych.

Przy sporządzaniu tej części umowy należy być bardzo dokładnym. Kwestie w niej zawarte powinny być opisane precyzyjnie i szczegółowo, aby w przyszłości nie powstały wątpliwości co do ich interpretacji. Podawanie leków i wykonywanie innych czynności dotyczy tylko tych, które nie są zastrzeżone dla pielęgniarek czy lekarzy.

Umowa zawierana pomiędzy rodzicami dziecka chorego przewlekle a osobą, która zobowiązała się do opieki nad nim w przedszkolu i wyraziła zgodę na podawanie leków i/lub wykonywania innych czynności, powinna wyraźnie określać, do czego każda ze stron będzie zobowiązana umową. Określone w umowie obowiązki zależeć będą od tego, jakiego rodzaju schorzenie przewlekłe stwierdzono u dziecka. Każda choroba przewlekła ma swoją specyfikę, odmienny przebieg, sposób leczenia oraz wymaga ściśle określonego postępowania leczniczego, właściwego dla danej choroby. Lista chorób przewlekłych, z którymi borykają się dzieci w wieku przedszkolnym, jest długa, ale do tych najpoważniejszych, najczęściej występujących u dzieci, należą astma i cukrzyca. Wymagają one:

• stałego podawania leków drogą wziewną lub kontroli poziomu cukru we krwi u dziecka,

• stosowania określonych urządzeń medycznych wspomagających leczenie i umożliwiających monitorowanie stanu zdrowia dziecka,

• znajomości zasad postępowania w różnych sytuacjach.

Tab. 1. Zasady postępowania w opiece nad dzieckiem chorym na astmę i cukrzycę

Znajomość przez rodziców i pracownika przedszkola zasad postępowania w opiece nad dzieckiem przewlekle chorym powinna sprzyjać właściwemu sformułowaniu wzajemnych obowiązków stron wynikających z umowy.

Zapisane w umowie obowiązki rodziców dziecka przewlekle chorego powinny gwarantować pracownikowi przedszkola:

1)przekazanie informacji o:

• stanie choroby dziecka, jej objawach, okolicznościach, w jakich one występują, oraz sytuacjach niebezpiecznych, na jakie należy zwracać szczególnie uwagę,

• lekach, jakie dziecko przyjmuje na zlecenie lekarza,

• sposobach (technice) podawania leków,

• urządzeniach medycznych, w jakie dziecko będzie wyposażone,

• sytuacjach, w jakich urządzenia powinny być stosowane, zasadach ich działania, właściwej obsłudze oraz prawidłowym wykonywaniu określonej czynności za ich pomocą,

• koniecznych działaniach w razie nagłego zaostrzenia się choroby;

2)dostarczenie wszystkich potrzebnych do opieki rzeczy:

• dokumentacji, w tym wytycznych lekarza określających nazwę leków, sposobu ich podania, dawkowania i przechowywania,

• leków w oryginalnym opakowaniu wraz z ulotką,

• instrukcji obsługi urządzeń stosowanych w leczeniu dziecka,

• spisu niezbędnych telefonów;

3)pozostawania w stałym kontakcie telefonicznym z opiekunem, a w razie nagłego pogorszenia się stanu zdrowia dziecka osobistego stawienia się w przedszkolu i przejęcia opieki nad dzieckiem.

Pracownik przedszkola zobowiązany będzie umową do:

1)zapoznania się z wszelkimi dostarczonymi przez rodziców dokumentami i instrukcjami,

2)podawania leków dziecku podczas jego pobytu w przedszkolu zgodnie z zaleceniami lekarza,

3)wykonywania innych czynności będących przedmiotem umowy z należytą starannością oraz zgodnie ze wskazaniami lekarza i rodziców,

4)wykonywania określonych w umowie czynności osobiście,

5)w przypadku niemożności wykonywania opieki osobiście np. z powodu choroby – poinformowania niezwłoczne rodziców o tej sytuacji,

6)pozostawania w stałym kontakcie z rodzicami oraz informowania ich o każdej sytuacji mającej wpływ na stan zdrowia dziecka.

Umowa między rodzicami a pracownikiem przedszkola powinna ponadto:

• oznaczyć granice czasowe jej obowiązywania, poprzez określenie daty rozpoczęcia oraz zakończenia umowy (zawiera się ją na czas od ……….do ………,

• wskazać, w jakich sytuacjach każda ze stron zobowiązania może wypowiedzieć umowę.

Umowa wygaśnie automatycznie, kiedy:

• upłynie okres, na który została zawarta,

• rodzice przeniosą dziecko do innego przedszkola,

• nauczyciel lub pracownik przedszkola, który zobowiązał się do opieki, przestanie pracować w przedszkolu.

Umowa powinna być sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. Dodatkowy egzemplarz umowy może być przekazany dyrektorowi przedszkola.