Półroczne podsumowanie nadzoru pedagogicznego w przedszkolu i innej formie wychowania przedszkolnego

Z treści art. 69 ust. 7 UPO wynika, że dyrektor szkoły (a więc również przedszkola) lub placówki przedstawia radzie pedagogicznej, nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym, ogólne wnioski wynikające ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacje o działalności szkoły (również przedszkola). Z kolei § 24 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego nakłada na dyrektora obowiązek przedstawienia na zebraniu rady pedagogicznej, a w przypadku szkoły lub placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej – na zebraniu z udziałem nauczycieli i osób niebędących nauczycielami, które realizują zadania statutowe szkoły lub placówki, wyników i wniosków ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego w terminie do 31 sierpnia. Swoiste podsumowanie pracy przedszkola wraz z przedstawieniem ogólnych wniosków wynikających ze sprawowanego przez dyrektora nadzoru pedagogicznego powinno się odbyć przynajmniej dwa razy w ciągu roku szkolnego. Przepisy nie określają terminów na dokonanie tej czynności. Tradycyjnie przyjęło się, że odbywa się to po zakończeniu I półrocza pracy oraz bezpośrednio przed zakończeniem roku szkolnego. Choć przepisy nie posługują się na określenie tej czynności terminem „sprawozdanie”, to w praktyce przyjęło się takie właśnie nazewnictwo. Możemy zatem przyjąć na nasze potrzeby, że dyrektor przedszkola sporządza dwukrotnie w ciągu roku szkolnego sprawozdanie ze sprawowanego przez siebie nadzoru pedagogicznego oraz informacje o funkcjonowaniu przedszkola. Oba te dokumenty powinny mieć formę pisemną.

Sprawozdanie musi się odnosić do treści planu nadzoru pedagogicznego, pozostawać z nim w ścisłym związku i obejmować ustalenia poczynione w zakresie:

• przeprowadzonej ewaluacji wewnętrznej;
• przeprowadzonych kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki;
• wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań;
• przeprowadzonych obserwacji zajęć;
• przeprowadzonego monitorowania (w tym monitorowania realizacji podstawy programowej);
• określenia stopnia realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego uwzględniających kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym.

Poza wyżej wymienionymi sprawami jest jeszcze wiele kwestii, których nie można pominąć przy podsumowaniu pracy przedszkola.

Najważniejsze obszary funkcjonowania przedszkola to:

• zajęcia edukacyjne i opiekuńcze;
• zajęcia rewalidacyjne dla dzieci niepełnosprawnych;
• zajęcia prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
• zajęcia wspomagające proces kształcenia, realizowane w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę i innych nauczycieli;
• zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego;
• inne zajęcia finansowane ze środków przydzielonych przez organ prowadzący przedszkole;
• zajęcia religii, języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, jeżeli takie zajęcia są w przedszkolu prowadzone.

Formy aktywności przedszkola powinny być uregulowane w statucie – zgodnie z art. 102 ust. 1 UPO.

Dla przedszkoli w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek ustalono 9 wymagań. Na podstawie tych wymagań i towarzyszących im charakterystyk przeprowadzana jest ewaluacja zewnętrzna. I tak, jeśli na przykład w przedszkolu „procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się”, to jego funkcjonowanie powinno udowodnić, że:

1.Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są podporządkowane indywidualnym potrzebom edukacyjnym i rozwojowym oraz możliwościom psychofizycznym dzieci.

2.Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są planowane, monitorowane i doskonalone.

3.Wnioski z monitorowania są wykorzystywane w planowaniu i realizowaniu tych procesów.

4.Stosowane metody pracy są dostosowane do potrzeb dzieci i grupy przedszkolnej.

5.Nauczyciele pracują zespołowo. Wspólnie planują przebieg procesów edukacyjnych; współpracują przy ich realizacji i analizują efekty swojej pracy.

6.Nauczyciele pomagają sobie nawzajem i wspólnie rozwiązują problemy.

Ustalone w rozporządzeniu wymagania oraz charakterystyki mogą i powinny być fundamentalną wskazówką do bieżącej pracy, a także można je wykorzystać do prowadzenia ewaluacji wewnętrznej.

W tym zakresie dyrektor przedstawia informacje dotyczące m.in.:

• zapewnienia warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;
• zapewnienia warunków umożliwiających stosowanie specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym;
• wykonywania remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie;
• wyposażenia przedszkola w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów wychowania przedszkolnego oraz wykonywania innych zadań statutowych.

Zadaniem dyrektora przedszkola jest pozyskanie i opracowanie dokumentacji niezbędnej do przygotowania podsumowania pracy. By osiągnąć ten cel, należy zlecić przygotowanie niezbędnych do podsumowania informacji i sprawozdań dostatecznie wcześniej. Sprawozdanie przygotowane przez nauczycieli wychowawców powinno zawierać między innymi takie elementy:

1. Informacje o umiejętnościach i postępach dzieci określonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego.

2. Występujące trudności u dzieci w opanowaniu wymagań określonych w programie wychowania przedszkolnego i podstawie programowej.

3. Informacje wychowawcy na temat funkcjonowania grupy.

4. Informacje o specjalnych potrzebach edukacyjnych dzieci, w tym dzieci posiadających:

a) opinię o zindywidualizowanej ścieżce realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego;

b) opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka;

c) orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

5. Informację o specjalnych potrzebach dzieci korzystających z:

a) zajęć rozwijających uzdolnienia;

b) zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;

c) porad i konsultacji.

Dobrym pomysłem jest powołanie zespołu analitycznego, który opracuje w spójny sposób dostarczone informacje z różnych obszarów pracy przedszkola. Należy zadbać o odpowiednią formę prezentacji z wykorzystaniem grafiki prezentacyjnej.

Wykaz czynności niezbędnych do podsumowania nadzoru dyrektora przedszkola za I półrocze

Sprawozdanie z nadzoru pedagogicznego musi być ściśle skorelowane z planem nadzoru pedagogicznego, który dyrektor przedstawił radzie pedagogicznej na początku roku szkolnego. Dokument ten musi zawierać w swej treści analizy oraz wyniki i wnioski wynikające ze wszystkich uwzględnionych w planie nadzoru działań. Funkcjonalnie może być podzielone na następujące sekcje:

1) ewaluacja;

W tym miejscu należy omówić wyniki i wnioski z przeprowadzonych badań ewaluacyjnych. Należy uświadomić nauczycielom powody, dla których zdecydowano się na badanie konkretnych obszarów pracy przedszkola. Dyrektor posługuje się materiałem przygotowanym dla niego przez zespół, który prowadził ewaluację. Jeśli został już przygotowany cząstkowy raport, informuje nauczycieli o jego ustaleniach. Przedstawia zakres przeprowadzanych badań, wyniki ewaluacji oraz sformułowane na ich podstawie wnioski. Na tej podstawie formułowane są rekomendacje, które mogą zostać poddane pod dyskusję na zebraniu rady.

2) kontrola;

Dyrektor informuje o liczbie i tematyce kontroli zaplanowanych w planie nadzoru pedagogicznego. Podobnie jak w przypadku ewaluacji, przedstawia wyniki kontroli. Powinny one zawierać ocenę przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola oraz wynikające z niej wnioski. Konsekwentnie dyrektor formułuje rekomendacje, które wyznaczają kierunki pracy na kolejne miesiące, które powinny wpłynąć na doskonalenie pracy przedszkola.

Wniosek: Zaangażowanie rodziców w życie przedszkola jest niezadowalające.

Rekomendacja: Nauczyciele podejmą wzmożone działania, w ramach pełnienia funkcji wychowawcy, by zainteresować w większym stopniu rodziców życiem przedszkola.

Wniosek: Nauczyciele nie wykorzystują efektywnie czasu pracy.

Rekomendacja: Należy zaplanować i zorganizować szkolenie nauczycieli w zakresie umiejętnego zarządzania czasem na zajęciach.

Wniosek: Rodzice nie są zadowoleni z oferty dodatkowych zajęć organizowanych przez przedszkole.

Rekomendacja: Nauczyciele podejmą działania zmierzające do zebrania opinii rodziców o pożądanych przez nich zajęciach dodatkowych.

Wniosek: Nauczyciele powinni punktualnie rozpoczynać i kończyć zajęcia z dziećmi.

Rekomendacja: Trudność polega bowiem na tym, że w miejsce wniosku sformułowano w istocie właśnie rekomendację. W tym przypadku nie ulega wątpliwości, że dyrektor przedszkola zaobserwował np. podczas kontroli pojawiającą się niepunktualność nauczycieli. Nie sformułował jednak wniosku na podstawie wyników płynących z obserwacji, ale właśnie rekomendację. Uchylił się w jakiś sposób od wskazania uchybień w pracy nauczycieli. Nie wskazał na nie w sposób bezpośredni, przechodząc od razu do zalecenia. Takie działanie nie sprzyja jednak budowaniu właściwego etosu pracy nauczycieli.

3) monitorowanie;

W tym zakresie należy przeprowadzić podobne czynności i podsumowania jak w przypadku ewaluacji i kontroli (zakres i tematyka monitorowania, wyniki, wnioski, rekomendacje).

4) wspomaganie;

Dyrektor przekazuje informacje o przeprowadzonych szkoleniach, kursach, warsztatach, lekcjach otwartych i działaniach w ramach WDN. W tym miejscu można również odnieść się do dokonanych ocen pracy nauczycieli oraz spraw związanych z awansem zawodowym. Istotną sprawą może być odniesienie się do zgłoszonych potrzeb nauczycieli w tym zakresie. Dyrektor powinien ponadto skonstatować, jaki wpływ mają omówione działania na funkcjonowanie przedszkola.

Podsumowanie pracy dokonywane po zakończeniu I półrocza nie musi obejmować wszystkich ww. elementów. Ma ono charakter roboczy i ukazuje bieżącą sytuację w przedszkolu na półmetku. Z podsumowaniem niektórych obszarów funkcjonowania placówki można zaczekać do momentu całościowego podsumowania, które powinno odbyć się do 31 sierpnia każdego roku. Szczególną uwagę należy natomiast zwrócić na kwestie, które wymagają poprawy czy też zintensyfikowania, co zostało wykazane na przykład w wyniku działań organu nadzoru pedagogicznego.

W przypadku przedszkoli, które przeszły do pracy zdalnej, palącą sprawą będzie bezwzględnie ocena sposobu funkcjonowania przedszkola z wykorzystaniem metod pracy na odległość. Pamiętać należy, że jednym z kluczowych wyznaczników dobrze wykonywanego nadzoru pedagogicznego dyrektora przedszkola jest jego wysoka jakość, a nie liczba podjętych działań.

Przedstawienie radzie pedagogicznej ogólnych wniosków wynikających ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacji o działalności przedszkola w pierwszym półroczu należy traktować jako swoistą diagnozę stanu jego funkcjonowania. Kilka miesięcy pracy stanowi solidny materiał do analizy, która prowadzi do sformułowania istotnych spostrzeżeń dotyczących funkcjonowania przedszkola w różnych jego płaszczyznach oraz zachodzących w nim procesów. To okazja do wskazania pozytywów i negatywów, mocnych i słabych stron. Rekomendacje dyrektora muszą być wyraźne i jasno sformułowane, by stać się drogowskazami do pracy dla nauczycieli i specjalistów. Zawsze ich celem musi być poprawa jakości pracy i funkcjonowania przedszkola. Istotnym elementem sprzyjającym przyswojeniu przez nauczycieli informacji płynących ze sprawozdania jest otwarta dyskusja nad jego treścią. Dyrektor nie powinien jej unikać. Wyniki i wnioski wypracowane na półmetku pracy, jeśli zajdzie taka konieczność, mogą stać się podstawą do wprowadzenia zmian w planie nadzoru pedagogicznego dyrektora.

W konsekwencji mogą się zmienić:

• zakres prowadzonej ewaluacji wewnętrznej,
• tematyka kontroli,
• zakres monitorowania czy też zakres i sposoby wspomagania nauczycieli.

Może się bowiem zdarzyć, że w pierwszym półroczu pracy wystąpiły zjawiska lub zdarzenia, którym w konsekwencji trzeba będzie poświęcić więcej uwagi ze względu na ich znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania przedszkola. Wypracowane podczas spotkania z radą pedagogiczną refleksje powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w planach pracy nauczycieli w następnym półroczu. Opracowanie propozycji konkretnych zmian dyrektor może zlecić np. funkcjonującym w przedszkolu zespołom zadaniowym. Jednym z aktualnych powodów wprowadzenia zmian może być np. przejście przedszkola w tryb pracy zdalnej. Najważniejsze jest to, by moment podsumowania pracy w pierwszym półroczu nie był jedynie rutynowym działaniem wymaganym przez przepisy prawa. Powinna to być okazja do otwartego mówienia o jakości pracy przedszkola i wskazywania niezbędnych do przeprowadzenia działań, które tę jakość mają zapewnić w jak najwyższym stopniu.

PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNE